Son günlerde Kafkasya’da geniş bir bölgeyi kapsayacak bir savaşa neden olabilecek gelişmeler yaşanıyor. Bu büyük gerginliğin merkezinde Dağlık Karabağ ve Zengezur Koridoru yer alıyor.
Dağlık Karabağ’da binlerce yasadışı silahlı Ermeni, Dağlık Karabağ Ermenilerini Azerbaycan’a karşı korudukları savıyla, Azerbaycan kontrolündeki topraklarda bulunuyor. İşin gerçeği ise silahlı Ermeniler, Azerbaycan’ın toprak bütünlüğüne tehdit oluşturuyor ve kesinlikle silahsızlandırılmaları gerekiyor. Ermeni tarafı, Dağlık Karabağ’da 2020 yılında ateşkes anlaşması kapsamında Ermenilere güvence olarak koruyucu görevi üstlenen Rus birlikleri varken binlerce silahlı Ermenin orada neden bulundukları sorusuna mantıklı bir cevap veremiyor. Bu durumda Azerbaycan Devleti, haklı olarak kendi topraklarında silahlı Ermenilerin ülke güvenliğine tehdit oluşturdukları ve silahsızlandırılmalarını istediklerini belirtiyor.
2020 yılı Kasım ayında, 2. Karabağ Savaşı Azerbaycan’ın mutlak üstünlüğüyle sona erince, bölgedeki güç dengesinin yeniden şekillenmesinin de yolu açılmış oldu. Savaş sonrasında imzalanan anlaşmada, Ermenistan’ın yaklaşık 30 yıldır elinde tuttuğu topraklardan geri çekilmesi öngörülmüş ve burada oluşacak güven atmosferi sayesinde yeni ulaşım koridorlarının hayata geçirileceği belirtilmişti. Azerbaycan ile Nahçıvan arasında açılacak yeni ulaşım bağlantısı, bu anlaşmanın en önemli maddelerinden biri oldu. Öyle ki Orta Asya’dan Azerbaycan’a ulaşan ulaşım koridorları tam da bu noktada bıçak gibi kesiliyor ve Azerbaycan’ın Nahçıvan ve sonrasında Türkiye ile bağlantı kurması engellenmiş oluyordu. Zengezur koridorunun hayata geçirilmesiyle Türk dünyasının ticari, lojistik ve siyasi bağları güçlenecek. Zengezur, Türk Dünyası’nın parlayan yıldızı olacaktır.
Nahçıvan ile Azerbaycan arasındaki 43 kilometrelik mesafe, Zengezur koridoru olarak adlandırılır. Zengezur koridoru, Türk dünyasının en önemli kapılarından biri olacaktır. Orta Asya’nın potansiyelinin Türkiye ve ötesine götürülmesine, güney-kuzey taşımacılığına katkı sağlayacaktır. Bu koridorun Ermenistan’a da büyük katkı sağlayacağı kesindir. Bu koridorla Ermenistan denizlere çıkışı olan ve farklı bölgelerden taşımacılık yollarının geçtiği transit bir geçişe kavuşacaktır.
Zengezur koridoru İran, Ermenistan, Azerbaycan, Rusya ve Türkiye gibi birçok ülkenin ilgi alanında yer alıyor.
Kendini bölgesel bir güç olarak gören İran, Azerbaycan’ın, İran’da yaşayan Azeriler için bir cazibe merkezi haline gelmesinden çekinirken, Zengezur’un açılmasıyla Ermenistan ile bağlantısının kopması sebebiyle Karadeniz’e çıkışının engelleneceğini öngörüyor. Bu durum İran için kendi aleyhine bir sınır değişikliği ve jeostratejik bir gerileme olarak değerlendiriliyor. Bu da İran açısından, Karadeniz’e ve Rusya’ya ulaşamamak, Kafkasya’da etki alanının azalması ve Kuşak-Yol üzerindeki geçiş ülkesi olma gücünü yitirmesi olarak algılanıyor. İran’ın bütün bu algıları ve savları bir yana, Zengezur ile ilgili kaygının asıl sebebi, Azerbaycan ve Türkiye’nin bölgede daha etkin hale gelmesi olacaktır. Türkiye-Azerbaycan arasında 2. Karabağ Savaşı’ndaki dayanışma ve askeri işbirliği sayesinde iki aktör bölgede yükselen güçler olarak öne çıkıyor. İran, bölgedeki güç dengesinin kendi aleyhine değişmemesi için elinden gelen her şeyi yapacaktır.
2.Karabağ savaşında Türkiye ile Azerbaycan arasında gerçekleştirilen birliktelik tarihe not düşecek muazzam bir olaydır. Bu kardeşlik üzerinden çok önemli sonuçları olan güçlü bir zafer kazanılmıştır. Bu zaferle bölgedeki zulüm bitmiş ve barış tesis edilmiştir. Bu zaferle bölgeye huzur ve refah gelecektir.
- Karabağ Zaferi sonrasında imzalanan anlaşmanın 9. maddesinde, Rusya’nın Zengezur Koridoru üzerinde kontrolü elinde bulunduracağı hükmü yer alıyor. Bu durum Rusya’nın bu coğrafyada güçlü bir konuma geçmesini sağlıyor.
Zengezur Koridoru üzerinde birçok aktörün birbirinden farklı çıkar alanları olduğundan, çarpışan çıkarlar coğrafyadaki gerginliğin artmasına da sebep oluyor.
Ermenistan’ın bölgede hem ateşkes ihlalleri yaptığı hem de siper kazdığı, yeni mevziler açtığı, tahkimat yaptığı gözlemleniyor. Ermenistan provokasyon ve tahrikleri bir kenara bırakıp barış müzakerelerine ve iş birliğine odaklanmalıdır. Bölgesel huzur ve istikrara giden yol kapsamlı bir barış anlaşmasının imzalanmasından geçiyor. Bunun için de Zengezur koridorunun açılması büyük öneme sahiptir.
Zengezur’un açılması, bütün bölge ülkelerinin kendi aralarında ve diğer coğrafyalarla bağlantı kurmasını kolaylaştıracak, ticaret ve lojistik ilişkilerinin güçlendirilmesiyle, refahın artmasına paralel olarak gerginliklerin yerini yeni iş ilişkileri alacak.
Zengezur, Türk Dünyası’nın parlayan yıldızı olabilir ancak potansiyelinin ortaya çıkarılması için üzerindeki gölgelerin, belirsizliklerin ortadan kaldırılması gerekiyor. Tarihi Türk yurdu olan bu coğrafyanın parlayan bir yıldız haline getirilmesi; bölgede zenginliğin, refahın ve çok boyutlu işbirliklerinin geliştirilmesi, sürdürülebilir kılınmasıyla doğrudan bağlantılıdır.
Asılsız Soykırım İddialarıyla Mücadele Derneği (ASİMED)
Başkanı Doç.Dr.Savaş Eğilmez
Comment here